Dissosiyatifler

​​📌 Tanım

Dissosiyatifler; bireyin çevresinden, bedensel duyumlarından ve hatta kendi kimliğinden kopmuş gibi hissetmesine yol açan psikoaktif maddelerdir. Bu maddeler “gerçeklikten ayrılma”, “bedeni terk etme” ya da “varoluşsal boşluk” gibi deneyimlerle tanımlanır. Çoğu aynı zamanda hafif anestezik etkiye de sahiptir.

​

⚙️ Etki Mekanizması

Dissosiyatifler, başta NMDA (N-metil-D-aspartat) reseptörlerini bloke ederek glutamat aktivitesini azaltırlar. Bu durum algısal kopma, ağrı hissinin azalması ve motor fonksiyonlarda bozulmaya yol açar.

​

💊 Örnek Maddeler

• Tıbbi Amaçlı Kullanılanlar:

  • Ketamin (anestezik, depresyon tedavisinde araştırma aşamasında)

  • Dextromethorphan (DXM) (öksürük şurubu etken maddesi)

• Yasadışı veya Kontrolsüz Kullanım:

  • Fensiklidin (PCP)

  • Nitroz Oksit (Gülme gazı)

  • Dizokilpin (MK-801)

​​​

🧬 Fizyolojik Etkileri

• Uyuşma ve hissizlik

• Kas koordinasyonunda bozulma

• Konuşma güçlüğü

• Bulantı, baş dönmesi

• Yavaşlayan refleksler

​

🧠 Psikolojik Etkileri

• Bedenden ayrılma hissi ("out-of-body experience")

• Gerçeklik algısında bozulma (derealizasyon)

• Kimlik algısında kayma (depersonalizasyon)

• Zaman ve mekân duygusunda kopma

• Halüsinasyonlar (özellikle yüksek dozda DXM, PCP)

​​

🚨 Sağlık ile ilgili Riskleri​

• Kısa Vadede:

  • Bilinç bulanıklığı, sersemlik

  • Denge kaybı ve düşmeler

  • Korku, paranoya, saldırgan davranışlar (özellikle PCP)

  • Nefes baskılanması (yüksek dozda ketamin veya DXM)

• Uzun Vadede:

  • Bellek ve dikkat sorunları

  • Bladder toxicity (özellikle kronik ketamin kullanıcılarında mesane hasarı)

  • Psikolojik bağımlılık

  • Uzun süreli dissosiyatif bozukluklar

​​

⚖️ Yasal Durum (Türkiye)

• Ketamin: Veterinerlikte ve sınırlı tıbbi uygulamalarda reçeteli kullanılır, kontrol altındadır.

• DXM: Reçetesiz satılan bazı ilaçlarda yer alır, ancak kötüye kullanımı yasaktır.

• PCP, MK-801 ve benzeri maddeler: Uyuşturucu kapsamında tamamen yasaktır.

​​