New Psychoactive Substances (NPS)

​​📌 Tanım

Yeni Nesil Psikotrop Maddeler (NPS), geleneksel yasaklı maddelere kimyasal yapıca benzer ancak hukuki boşluklardan faydalanmak üzere laboratuvar ortamında üretilmiş sentetik bileşiklerdir. Çoğu, “yasal uyuşturucu” veya “araştırma kimyasalı” adıyla pazarlanır ancak etkileri öngörülemez ve çoğu zaman tehlikelidir. Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (EMCDDA), 2024 itibariyle 900’den fazla NPS maddesi tanımlamıştır.

​​

⚙️ Etki Mekanizması

NPS’ler çok çeşitli sistemlere etki eder. Her biri farklı bir grup üzerinde çalışır:

• Kannabinoidler: CB1/CB2 reseptörleri

• Katoninler: Dopamin ve noradrenalin geri alım inhibitörleri

• Opioidler: μ-opioid reseptörleri

• NBOMe ve 2C: 5-HT2A serotonin reseptörleri

​

💊 Örnek Maddeler

• Sentetik Kannabinoidler: JWH-018, AB-FUBINACA, 5F-ADB

• Sentetik Katinonlar: Mephedrone (4-MMC), α-PVP, N-ethylpentylone

• Sentetik Opioidler: U-47700, nitazenler, AH-7921

• Sentetik Halüsinojenler: 25I-NBOMe, 2C serisi, AL-LAD

• Empatojen türevleri: 6-APB, MDAI

• Arylcyclohexylaminler: 3-MeO-PCP, MXE

​​​

🧬 Fizyolojik Etkileri

• Kalp ritim bozuklukları

• Vücut ısısında aşırı artış veya düşüş

• Mide bulantısı, kasılmalar

• Solunum baskılanması (özellikle sentetik opioidlerde)

• Böbrek ve karaciğer hasarı

​

🧠 Psikolojik Etkileri

• Yoğun ajitasyon, panik, paranoia

• Halüsinasyonlar, psikotik ataklar

• Uykusuzluk, disosiyasyon

• Bilinç kaybı, konfüzyon

• Şiddetli bağımlılık gelişimi (özellikle sentetik opioidlerde ve kannabinoidlerde)

​​

🚨 Sağlık ile ilgili Riskleri​

• Kısa Vadede:

  • Aşırı dozla ani ölüm

  • Şiddetli davranışlar, kendine zarar verme

  • Nöbet, koma

  • Zehirlenmenin standart tedavisi çoğu zaman yoktur.

• Uzun Vadede:

  • Nöropsikiyatrik bozukluklar

  • Psikoz ve uzun süreli anksiyete

  • Organ yetmezliği (böbrek, karaciğer)

  • Hızlı gelişen tolerans ve psikolojik bağımlılık

• Not: Kullanıcılar çoğu zaman tam olarak ne aldığını bilmez. Etiketlenen madde ile içerik farklı olabilir.

​​

⚖️ Yasal Durum (Türkiye)

• NPS’lerin büyük bölümü Uyuşturucu Maddeler Listesi’ne sonradan eklenir.

• TCK 188 kapsamında “etki bakımından eşdeğer” maddeler de cezaya tabidir.

• 2016 sonrası Türkiye'de, sentetik kannabinoid ve katinonlara karşı kapsamlı yasal düzenlemeler getirilmiştir.

• Araştırma kimyasalları, “satış amacı” olmadan bile tehlikeli madde sayılabilir.

​​