Stimülanlar / Uyarıcılar

​​📌 Tanım

Stimülanlar (Uyarıcılar), merkezi sinir sistemini uyararak uyanıklık sağlayan, dikkat ve enerji seviyesini artıran psikoaktif maddelerdir. Genellikle kalp atış hızını ve kan basıncını yükseltir, yorgunluk hissini azaltır.

​​

⚙️ Etki Mekanizması

Stimülanlar genellikle dopamin, noradrenalin ve serotonin gibi nörotransmitterlerin salınımını artırır veya geri alımını engeller. Bu da kısa vadeli bir “yüksek” ve artan uyanıklık sağlar.

​

💊 Örnek Maddeler

• Doğal: Kafein, nikotin, efedrin

• Yarı Sentetik: Amfetamin, metamfetamin

• Sentetik: MDMA (kısmen stimülan), modafinil, metilfenidat

• İllegal: Kokain

​​​

🧬 Fizyolojik Etkileri

• Kalp hızında artış

• Kan basıncında yükselme

• Göz bebeklerinde büyüme

• İştah kaybı

• Terleme ve vücut sıcaklığında artış

​

🧠 Psikolojik Etkileri

• Artan dikkat ve enerji

• Kendine güven artışı

• İyi his hali, öfori

• Ajitasyon, kaygı, paranoya (yüksek dozda)

​

🚨 Sağlık ile ilgili Riskleri

• Kısa Vadede:

  • Uykusuzluk, sinirlilik, çarpıntı

  • Panik atak, nöbet riski

  • Aşırı dozda kalp krizi veya inme

• Uzun Vadede:

  • Kalp-damar problemleri

  • Psikoz, depresyon

  • Bağımlılık ve tolerans gelişimi

​​

⚖️ Yasal Durum (Türkiye)

• Kafein ve nikotin: Yasal

• Metilfenidat: Reçeteli (ADHD tedavisinde)

• Amfetamin, metamfetamin ve kokain: Uyuşturucu madde kapsamındadır ve yasa dışıdır.

• Modafinil: Reçete ile sınırlı kullanımı vardır.

​​